Diagram Ishikawy – skuteczne narzędzie lean do identyfikacji problemów w firmie

W każdej organizacji biznesowej, identyfikacja i rozwiązywanie problemów stanowią kluczowe elementy sukcesu. Diagram Ishikawy, znany także jako wykres przyczynowo-skutkowy, jest niezastąpionym narzędziem w tej dziedzinie, umożliwiającym głębokie zrozumienie przyczyn stojących za wyzwaniami biznesowymi. W tym artykule, skupimy się na omówieniu tego potężnego narzędzia zarządzania jakością, od jego podstawowej struktury po praktyczne zastosowania w różnych kontekstach biznesowych.

Z niniejszego artykułu dowiesz się:

1. Czym jest Diagram Ishikawy?
2. Jak zbudować diagram Ishikawy?
3. Jak zastosować w przedsiębiorstwie diagram Ishikawy?
4. Jakie wyróżniamy kategorie w diagramie?
5. Jak skutecznie wykorzystać diagram w biznesie?

Nasz artykuł oferuje kompleksowe spojrzenie na diagram Ishikawy, dostarczając wiedzy i umiejętności niezbędnych do skutecznego wykorzystania tego narzędzia w analizie i rozwiązywaniu problemów. Jest to lektura obowiązkowa dla każdego, kto chce poszerzyć swoje umiejętności w zakresie zarządzania jakością i efektywnego prowadzenia projektów.

Diagram Ishikawy – wprowadzenie 

Diagram Ishikawy, znany także jako diagram przyczynowo-skutkowy lub wykres rybiej ości, to kluczowe narzędzie w zarządzaniu jakością. Stworzony przez Kaoru Ishikawę, profesora Uniwersytetu Tokijskiego, diagram ten stanowi graficzną analizę problemu. Jego głównym celem jest zidentyfikowanie przyczyn powstałego problemu oraz ich skutków. Ishikawa zaprojektował ten diagram, aby pomóc w zrozumieniu, jak różne aspekty procesu produkcyjnego i zarządzania mogą przyczyniać się do potencjalnych niepowodzeń.

W strukturze diagramu, centralne miejsce zajmuje zdefiniowany problem – „głowa ryby”. Od niej wychodzą „oście”, które reprezentują kategorie przyczyn. Każda kategoria przyczyn może być rozbudowywana o kolejne, szczegółowe przyczyny, tworząc szczegółowy obraz analizy. Diagram Ishikawy pozwala na zidentyfikowanie przyczyn w właściwych grupach lub podgrupach, co ułatwia identyfikację wszystkich możliwych przyczyn danego problemu. Przez swoją prostotę i skuteczność, stał się on popularnym narzędziem w zarządzaniu projektami, szczególnie przydatnym w przypadku problemów związanych z jakością i produktywnością.

Przykłady kategorii przyczyn to między innymi 5M (Manpower, Methods, Machines, Materials, Measurements) oraz środowisko pracy. Diagram Ishikawy jest nie tylko narzędziem do identyfikacji problemów, ale również służy jako baza do burzy mózgów, w której zespół może wspólnie analizować i rozwiązywać problemy. Jego zbilansowany i przejrzysty wygląd ułatwia zrozumienie złożonych relacji przyczyn i skutków, co czyni go nieocenionym narzędziem w procesie ciągłego doskonalenia.

Budowa diagramu Ishikawy 

Budowa diagramu Ishikawy charakteryzuje się unikalną i intuicyjną strukturą. Jest to narzędzie analizy przyczynowo-skutkowej, które pomaga w zrozumieniu i rozwiązaniu konkretnego problemu.

• Centralna strzałka reprezentuje „kręgosłup” ryby i symbolizuje badany problem lub efekt. Jest to główna os diagramu, do której przypisane są wszystkie kategorie przyczyn.
• Kategorie przyczyn. Od głównej linii odchodzą „kości”, reprezentujące różne kategorie przyczyn, które mogą mieć wpływ na problem. Najczęściej wykorzystuje się:
  • 5M+E: Manpower, Machine, Material, Method, Measurement oraz Environment.
  • Model 4S: Suppliers, Surroundings, Systems, Skills.
• Rozbudowa kategorii. Każda kategoria może być dalej rozbudowywana o kolejne przyczyny i podprzyczyny. Diagram rozwija się, aż do momentu pełnego zidentyfikowania wszystkich potencjalnych przyczyn problemu.
• Analiza przyczynowo-skutkowa. Diagram pozwala na dokładne określenie przyczyn i ich konsekwencji, co ma kluczowy wpływ na efektywność analizy.

Diagram Ishikawy stał się standardem w wielu branżach, jako narzędzie jasnego przedstawienia i zrozumienia złożonych relacji między różnymi elementami problemu. Jego charakterystyczny wygląd i struktura czynią go jednym z najbardziej efektywnych narzędzi w identyfikacji i rozwiązywaniu problemów. Przykład diagramu Ishikawy pokazuje, jak najlepiej przeprowadzić graficzną analizę problemu, co jest nieocenione w procesie zarządzania jakością.

Zastosowanie diagramu Ishikawy

Zastosowanie diagramu Ishikawy w rozwiązywaniu problemów opiera się na szczegółowym badaniu przyczyn i podprzyczyn powstających kwestii. Czym jest diagram Ishikawy? To przede wszystkim zbilansowany wykres, pozwalający na graficzne przedstawienie złożonych relacji przyczynowych.

• Analiza przyczynowo-skutkowa. Diagram Ishikawy wykorzystuje model analizy, w którym szczegółowe przyczyny są systematycznie identyfikowane i grupowane.
• Struktura diagramu. Charakterystyczny wygląd diagramu, przypominający rybę, pomaga w organizacji myśli i przyczyn w formie zbilansowanych wykresów rybich ości.
• 5 głównych kategorii. W procesie analizy wykorzystuje się 5 głównych kategorii, które mogą być rozbudowywane o kolejne przyczyny szczegółowe.
• Zakończenie analizy: Rozbudowa wykresu kończy się w momencie, gdy wszystkie potencjalne przyczyny zostają w pełni zidentyfikowane.

Stosowanie diagramu Ishikawy ma największy wpływ na skuteczność procesu badania i rozwiązywania problemów. Dzięki swojej precyzji i możliwościom personalizacji, diagram ten należy do najważniejszych narzędzi w każdym projekcie, gdzie precyzyjne określenie przyczyn jest kluczowe.

Kategorie w diagramie Ishikawy 

Klasyfikacja źródeł problemu w diagramie przyczynowo-skutkowym, znana jako diagram rybiej ości, jest kluczowa w analizie i rozumieniu różnych aspektów badanego zjawiska. Odpowiednie przypisanie każdego elementu problemu do właściwej kategorii może znacząco wpłynąć na skuteczność analizy. Oto, jak można zastosować różne elementy diagramu w kontekście biznesowym:

• Diagram Rybiej Ości:
  • Przykład: W procesie zarządzania projektami, gdzie występują opóźnienia, diagram rybiej ości pomaga sklasyfikować przyczyny, takie jak zasoby ludzkie, narzędzia, metody pracy, czy nawet wpływ warunków zewnętrznych.
• Skutkowy charakter:
  • Przykład: W firmie produkcyjnej, gdzie występuje wysoka stopa wadliwych produktów, diagram może pomóc zidentyfikować czynniki, takie jak błędy operatorów, awarie maszyn lub nieodpowiednia jakość materiałów.
• Pomiar jako element:
  • Przykład: W branży sprzedażowej, analiza spadku sprzedaży za pomocą diagramu może ujawnić problemy związane z niewłaściwymi metodami pomiaru wydajności sprzedaży czy błędami w prognozowaniu.
• Diagram przyczynowo skutkowy:
  • Przykład: W obszarze obsługi klienta, gdzie występuje wysoki odsetek niezadowolenia klientów, diagram może pomóc w identyfikacji przyczyn, takich jak nieefektywny system obsługi, niedostateczne szkolenie pracowników, czy problemy z jakością produktu.

Proces tworzenia diagramu kończy się, gdy pełne zrozumienie zjawiska zostaje osiągnięte, co umożliwia skuteczniejsze podejście do rozwiązywania problemów. Praktyczne zastosowanie tego narzędzia w biznesie polega na głębokiej analizie i zrozumieniu wszystkich elementów i ich powiązań, co jest kluczowe dla efektywnego rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji.

Wykorzystanie diagramu Ishikawy

Budowa wykresu Ishikawy w kontekście Lean Manufacturing stanowi efektywny sposób na zidentyfikowanie i analizę przyczyn problemów produkcyjnych. Ten wykres, często nazywany diagramem ryby, pozwala na szczegółowe przedstawienie wszystkich potencjalnych przyczyn problemu, a jego charakterystyczny wygląd ułatwia zrozumienie złożonych relacji przyczynowo-skutkowych.

• Proces tworzenia diagramu rozpoczyna się od zdefiniowania problemu, który umieszcza się na „głowie” ryby. Następnie identyfikuje się główne kategorie przyczyn, które odzwierciedlają „kości” ryby, prowadząc do pełnego zidentyfikowania zjawiska.
• Znaczenie w Lean Manufacturing. Diagram Ishikawy należy do kluczowych narzędzi w Lean Manufacturing ze względu na jego zdolność do ujawniania ukrytych przyczyn problemów, co jest niezbędne do ciągłego doskonalenia procesów.
• Analiza i rozwiązania. Po zidentyfikowaniu wszystkich przyczyn, następuje etap analizy, który może prowadzić do konkretnych działań korygujących, aby usprawnić procesy produkcyjne.

Najlepiej zrobić diagram Ishikawy, koncentrując się na dokładnym i szczegółowym przedstawieniu każdego aspektu problemu. Taka metodyka pozwala na głębsze zrozumienie przyczyn i skutków, co jest nieocenione w procesie optymalizacji produkcji w duchu Lean Manufacturing.

Przykład zastosowania diagramu Ishikawy

Wykres przyczynowo-skutkowy w projekcie może być zastosowany, na przykład, przy analizie opóźnień w dostawach w branży logistycznej. W tym scenariuszu, główną „głowę” diagramu stanowi problem opóźnionych dostaw. Następnie, zespół projektowy identyfikuje główne przyczyny, które mogą obejmować, m.in. problemy z zarządzaniem flotą, nieefektywne procesy załadunku, a także zewnętrzne czynniki, takie jak warunki pogodowe czy zatory drogowe. Analiza ta kończy się w momencie pełnego zidentyfikowania zjawiska, kiedy wszystkie główne przyczyny i ich potencjalne podprzyczyny są wyraźnie zdefiniowane i zrozumiane.

Diagram przyczynowo-skutkowy jest nieocenionym narzędziem w analizie problemów w różnych projektach. Jego charakterystyczny wygląd nie tylko ułatwia zrozumienie złożonych zależności przyczyn i skutków, ale także pomaga w pełnym zidentyfikowaniu wszystkich aspektów badanego zjawiska. Ta metoda analizy przyczynowo-skutkowej jest szczególnie przydatna w środowiskach, gdzie potrzebne jest dogłębne zrozumienie problemów, aby zapewnić skuteczne i trwałe rozwiązania.

Dodatkowe źródła wiedzy

https://asq.org/quality-resources/fishbone
https://sixsigmastudyguide.com/cause-effect-diagram-aka-ishikawa-fishbone-herringbone-fishikawa/
https://www.investopedia.com/terms/i/ishikawa-diagram.asp